Ngâm gỗ với nước vôi – Bí quyết bảo quản nội thất

Trong lĩnh vực chế tác và bảo quản đồ gỗ, người xưa đã đúc kết nhiều phương pháp dân gian mang lại hiệu quả cao, trong đó ngâm gỗ với nước vôi là một trong những bí quyết đơn giản mà vô cùng hữu ích. Đây là kỹ thuật cổ truyền không chỉ giúp gỗ chống lại sự tấn công của mối mọt, ẩm mốc mà còn góp phần làm tăng tuổi thọ, độ bền và tính ổn định cho sản phẩm nội thất hoặc đồ mỹ nghệ từ gỗ.

1. Ngâm gỗ với nước vôi là gì?

Ngâm gỗ với nước vôi là quá trình ngâm nguyên liệu gỗ (chủ yếu là gỗ tươi hoặc mới xẻ) trong dung dịch nước vôi tôi pha loãng. Mục đích chính là khử nhựa, khử mùi, tiêu diệt sâu mọt và làm cho gỗ cứng chắc hơn trước khi đưa vào chế tác hoặc sử dụng.

Phương pháp này đã được ông cha ta sử dụng từ hàng trăm năm trước, đặc biệt phổ biến trong nghề mộc truyền thống ở các làng nghề Việt Nam như Đồng Kỵ (Bắc Ninh), Hải Minh (Nam Định), Sơn Đồng (Hà Nội),…

2. Vì sao nên ngâm gỗ với nước vôi?

Ngâm gỗ với nước vôi không đơn thuần là một phương pháp dân gian mà thực tế đã được chứng minh về hiệu quả. Dưới đây là những lợi ích nổi bật của phương pháp này:

✅ Khử nhựa và làm sạch gỗ

Gỗ mới khai thác thường chứa nhiều nhựa, tinh dầu và tạp chất. Những thành phần này nếu không được xử lý sẽ dễ gây mùi, làm nứt nẻ gỗ khi khô, hoặc gây ảnh hưởng đến lớp sơn phủ. Ngâm gỗ với nước vôi giúp hòa tan một phần nhựa gỗ, làm cho gỗ sạch hơn và khô đều hơn.

✅ Chống mối mọt, nấm mốc

Dung dịch nước vôi có tính kiềm mạnh (pH cao) nên có khả năng diệt khuẩn, tiêu diệt trứng mối mọt, nấm mốc bám trong gỗ. Đây là cách phòng chống mối mọt tự nhiên, an toàn mà không cần dùng đến hóa chất độc hại.

✅ Giữ độ bền, tăng tuổi thọ cho gỗ

Ngâm vôi giúp ổn định độ ẩm trong gỗ, làm giảm hiện tượng co ngót hoặc cong vênh khi thay đổi thời tiết. Nhờ vậy, các sản phẩm đồ gỗ sau khi xử lý thường có tuổi thọ rất cao, đặc biệt là sập gụ, tủ chè, bàn ghế cổ, tượng gỗ,…

✅ Giữ màu gỗ đẹp, đồng đều

Một điểm cộng nữa là nước vôi giúp gỗ giữ được màu sắc tự nhiên, hạn chế hiện tượng loang màu sau này. Khi gỗ được sơn hoặc đánh vecni, màu lên sẽ đều và mịn hơn.

3. Các loại gỗ thường áp dụng phương pháp ngâm nước vôi

Không phải loại gỗ nào cũng cần ngâm nước vôi, nhưng phương pháp này đặc biệt hiệu quả với những loại gỗ sau:

Gỗ gụ: Thường được dùng làm sập, tủ chè, bàn ghế cổ. Gỗ gụ nhiều tinh dầu nên cần ngâm để khử nhựa.
Gỗ mít: Dùng làm tượng thờ, bàn thờ. Mít có mùi đặc trưng nên ngâm vôi giúp khử mùi, chống mối mọt.
Gỗ lim, gỗ xoan đào: Ngâm để làm sạch gỗ, tránh nứt nẻ khi phơi khô.
Gỗ trắc, cẩm, hương: Thường không ngâm vôi vì đã có độ cứng và mùi hương đặc trưng, nhưng nếu cần xử lý nhựa vẫn có thể áp dụng với thời gian ngâm ngắn hơn.

4. Hướng dẫn cách ngâm gỗ với nước vôi đúng kỹ thuật

Để đạt hiệu quả tối đa, quá trình ngâm gỗ với nước vôi cần tuân thủ đúng quy trình và kỹ thuật. Dưới đây là các bước cơ bản:

Bước 1: Chuẩn bị nước vôi

Sử dụng vôi tôi (Ca(OH)₂) – vôi đã tôi và tan hoàn toàn trong nước.
Pha với tỉ lệ 1kg vôi cho 100–150 lít nước sạch.
Khuấy đều và để lắng 1-2 giờ để loại bỏ cặn.

Bước 2: Ngâm gỗ

Cho gỗ vào bể hoặc hố xây bằng xi măng đã chứa sẵn nước vôi.
Đảm bảo gỗ chìm hoàn toàn trong nước (có thể dùng vật nặng đè lên).
Thời gian ngâm:
- Gỗ mềm (mít, xoan): từ 15–30 ngày.
- Gỗ cứng (gụ, lim): từ 30–60 ngày.
Kiểm tra định kỳ, đảo vị trí gỗ nếu cần để ngâm đều.

Bước 3: Phơi và sấy gỗ

Sau khi ngâm đủ thời gian, vớt gỗ ra rửa sạch lại bằng nước lã.
Đem phơi gỗ ở nơi thoáng gió, tránh ánh nắng gắt trực tiếp.
Thời gian phơi kéo dài 2–3 tháng đến khi gỗ đạt độ ẩm tiêu chuẩn (dưới 20%) trước khi đưa vào sử dụng.

5. Những lưu ý khi ngâm gỗ với nước vôi

Để quá trình ngâm gỗ hiệu quả và an toàn, cần lưu ý:

Không nên ngâm quá lâu vì có thể làm mềm cấu trúc gỗ, ảnh hưởng đến độ cứng tự nhiên.
Nước vôi cần được thay định kỳ nếu bị đục hoặc nhiễm bẩn.
Gỗ sau khi ngâm nên được phơi khô tự nhiên, không dùng nhiệt độ cao để sấy nhanh vì dễ gây nứt nẻ.
Luôn đảm bảo bể ngâm sạch, không có hóa chất lạ.

6. So sánh với các phương pháp xử lý gỗ khác

Ngoài ngâm nước vôi, còn có nhiều phương pháp xử lý gỗ như:

Ngâm bùn: Phổ biến với gỗ trắc, gỗ gụ để lên màu sậm đẹp.
Xử lý nhiệt: Sấy gỗ bằng lò nhiệt để làm khô nhanh.
Ngâm hóa chất công nghiệp: Dùng thuốc diệt mối, chống mục, nhưng có thể độc hại và gây ảnh hưởng đến môi trường.

Trong số đó, ngâm gỗ với nước vôi vẫn là phương pháp thân thiện với môi trường, an toàn cho sức khỏe và chi phí thấp.

7. Kết luận

Ngâm gỗ với nước vôi là một trong những bí quyết truyền thống mang đậm tính dân gian mà vẫn có giá trị thực tiễn cao trong ngành chế tác và bảo quản gỗ hiện nay. Nhờ vào tính đơn giản, hiệu quả, lại thân thiện với môi trường, phương pháp này ngày càng được các nghệ nhân mộc và người yêu đồ gỗ thủ công ưa chuộng.

Nếu bạn đang sở hữu nguyên liệu gỗ mới xẻ, hoặc muốn chế tác những sản phẩm thủ công mỹ nghệ có độ bền và giá trị cao, đừng bỏ qua công đoạn ngâm gỗ với nước vôi – một bước tuy nhỏ nhưng mang lại hiệu quả vượt trội về lâu dài.

🔸 Website: dogominhtiep.com
🔸 Email: dogominhtiep@gmail.com
🔸 Facebook: Đồ Gỗ Minh Tiệp